Bậc chân tu là gì
Trong Niệm Phật Thập Yếu, Tổ Thiền Tâm đã từng nói: ” Để chỉ rõ thế nào là chân tu, cùng tư cách của bậc chân tu, xin dẫn chứng thêm một đoạn trong bài kệ Vô Tướng, Kinh Pháp Bảo Đàn của đức Lục Tổ:
Nếu là bậc chân tu, Không thấy lỗi của đời. Nếu như thấy lỗi người, Mình chê, là kém dở! Người quấy, ta đừng quấy, Ta chê, tự có lỗi. Muốn phá tan phiền não, Hãy trừ tâm thị phi. Thương ghét chẳng để lòng, Nằm thẳng đôi chân nghỉ!
Những người theo đạo Phật hoặc xuất gia hoặc tại gia, đều tự coi mình là người tu hành đạo. Nhưng làm thế nào biết được ai là chân tu, giả tu? Về điều này, đức Lục Tổ đã đưa ra một cách giảo nghiệm rất đơn giản. Ngài nói: “Nếu là bậc chân tu, không thấy lỗi của đời.”
Và thật vậy, bậc chân tu luôn luôn tự nhìn vào bản thân để sửa lỗi, trụ nơi tịch định. Họ không có tâm tư đánh giá việc hay dở tốt xấu của người khác! Ngược lại, kẻ giả tu luôn nhìn nhận con người từ góc độ phê phán, chỉ trích và nói điều xấu về thế gian. Họ cách xa đạo Phật!
Do đó, khi ta chỉ thấy lỗi người rồi khinh báng chê bai, chúng ta được biết rằng ta đã kém dở trước nhất. Bởi tâm hãy còn vọng động phân biệt, thiếu đức trí huệ từ bi, sẽ chiêu làm tội, và ta sẽ hối hận sau này. Không nên quấy rối người khác nếu chúng ta cũng không muốn bị quấy rối. Hãy học cách sống như người có tâm trí trong sáng như gương. Đừng nói am mưu đã qua, và đừng lo lắng về tương lai. Nếu ta có tâm linh sáng suốt và bình đẳng khắp mọi nơi, sẽ có sự diệu ứng vô cùng! Nếu ta mơ hồ trong lòng ganh ghét, và nói lời khinh chê, thì cả tâm và bên ngoài đều bị nhiễm ô. Ta sẽ lạc vào việc oán thù tranh chấp và thêm nhiều sai lầm và tội lỗi.
Vì vậy, nếu muốn an nhàn khỏi phiền não, đừng nhận xét việc của người khác. Câu “Hãy trừ tâm thị phi” không chỉ đơn giản là tránh đụng chạm, mà còn ám chỉ việc từ bỏ mọi tham vọng và khéo léo. "Nằm thẳng đôi chân nghỉ" có nghĩa là đạt đến cảnh giới đại giải thoát, chỉ sau khi học hết bài: đói thì ăn, mệt thì ngủ!
Bậc chân tu giới hạnh phải tinh nghiêm
Bậc chân tu thường là những người giữ giới hạnh cực kỳ tinh nghiêm. Họ luôn có quan điểm sáng suốt và vững chắc, không quan tâm đến việc bị khen ngợi hay bị thương ghét từ bên ngoài.
Ví dụ, Nghĩa Thanh thiền sư sau khi đắc pháp với ngài Phù Sơn, đến ngụ tại chùa của Viên Thông Tú hòa thượng. Mặc dù ở trong đại chúng, nhưng sư không tham thiền hỏi đạo, mỗi ngày chỉ nằm ngủ. Một vị tăng thắc mắc và đem việc này bạch ra trước hòa thượng. Ngài Viên Thông cầm tích trượng đến tăng đường, thấy sư đang nằm nhắm mắt liền quở rằng:
"Ở nơi này không có thừa cơm gạo để cho thượng tọa ăn rồi nằm ngủ!"
Sư trả lời: "Vậy hòa thượng có gì muốn tôi làm không?"
Hòa thượng hỏi: "Tại sao không đi tham thiền?"
Sư đáp: "Thức ngon chẳng giúp gì cho người đã no."
Hòa thượng nhận xét: "Có nhiều người không bằng lòng với việc của thượng tọa."
Sư nói: "Giả sử bằng lòng, thì tôi sẽ được gì?"
Sau khi nghe lời này, ngài Viên Thông tiếp tục hỏi: "Thượng tọa đã từng tham kiến ai?"
Sư đáp: "Tôi từ nơi ngài Phù Sơn đến đây."
Hòa thượng nói: "Thì sao ông lại chẳng cứng đầu!" Liền nắm tay nhau và cùng cười, rồi đi về phương trượng.
Chính như Nghĩa Thanh thiền sư đã sống tự do và không ràng buộc như vậy. Ngài đã hiểu câu: "Thương ghét chẳng để lòng. Nằm thẳng đôi chân nghỉ" đúng không?
(Sử dụng nguồn từ: Làm thế nào để biết Bậc chân tu - Theo Niệm Phật Thập Yếu)
Tuệ Tâm 2020.