Trong văn hoá xứ Huế, con ngựa đã từ lâu trở thành một biểu tượng đặc biệt, không chỉ trong văn hoá Việt Nam mà còn trên toàn quốc. Với sự thông minh, khôn ngoan và nhanh nhẹn của mình, con ngựa đã trở thành sự lựa chọn hoàn hảo cho con người trong cuộc sống hàng ngày. Vì những đặc điểm độc đáo này, con ngựa đã trở thành biểu tượng của sự kết hợp giữa con người và thiên nhiên, cũng là biểu tượng của nhân cách và trí tuệ.
Tâm quan niệm về tập tục thờ ngựa của người dân xứ Huế
Xứ Huế có một tập tục thờ ngựa độc đáo và đặc biệt. Gần 100% dân số ở Huế có một khung cảnh thờ ngựa trong nhà và sân. Trong số những biểu tượng phổ biến nhất là miếu thờ các cô, cậu, ông chiêm thành, ông quận, trong đó con ngựa được thờ phục, bao gồm cả ngựa đá, ngựa giấy và ngựa gỗ, với màu sắc chủ yếu là đỏ và trắng tượng trưng cho một vị thần.
Tục thờ ngựa và những nguyên lý hoạt động
Tục thờ ngựa của người dân Huế có những nguyên lý hoạt động cụ thể. Khi làm ngựa để thờ, người thợ phải hiểu rõ nguyên lý hoạt động cũng như cách sử dụng ngựa ở cõi nào. Ví dụ, trong cõi trên trời, ngựa thờ phải có cánh để bay, trong khi ở cõi trần gian, ngựa được làm giống ngựa thông thường, có yên ngựa, dây cương, đao kiếm để dùng trong chiến trận.
Người dân Huế cho rằng trên trời cao, các vị thần cũng dùng ngựa để đi chầu, đi hành đạo. Do đó, khi thờ cúng, họ thờ ngựa để thể hiện lòng thành kính đối với các vị thần thánh của đất nước, những người đã có công mở mang bờ cõi và giữ vững bình yên cho đất nước. Vì vậy, việc thờ ngựa đá trở nên vô cùng quan trọng trong các am, cảnh, miếu ở Huế.
Vị trí đặc biệt của ngựa trong văn hóa Huế
Con ngựa không chỉ xuất hiện trong các tập tục thờ ngựa mà còn có mặt trong nhiều nơi linh thiêng khác nhau ở Huế. Ví dụ, ở đền thờ Hưng Đạo Đại Vương, cặp ngựa đá được đặt trang trọng, làm y như ngựa thật, màu đỏ. Các lăng mộ của các vua nhà Nguyễn cũng không thể thiếu hình ảnh con ngựa.
Trong các lăng vua, ngựa được tạc bằng đá thanh, vôi và vữa ô dước hoặc đúc bằng xi măng. Vóc dáng của ngựa cũng có sự khác biệt, thể hiện tính cách và số mệnh của chủ lăng. Vì là biểu tượng của thiên tử, ngựa còn xuất hiện trên Cửu đỉnh và trong Khải Thành Điện của lăng vua Khải Định.
Đằng sau những câu chuyện dân gian nổi tiếng ở Huế về ngựa, vẫn còn nhiều bí mật chờ đợi "giải mã". Văn hóa Huế và những phong tục tín ngưỡng độc đáo là điểm nhấn không thể bỏ qua trong hành trình du lịch của bạn.