Bạn đã bao giờ tự hỏi về ý nghĩa của "quán tâm vô thường" trong Tứ niệm xứ không? Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng khám phá khái niệm này và những ý nghĩa sâu xa mà nó mang lại.
Tâm vô thường - Khám phá bản chất
Đối với những người không học Phật, họ không nhận ra rằng thế giới và vũ trụ rộng lớn là một thể chơn duy nhất. Thay vào đó, họ nhầm lẫn bởi sự phân biệt và cho rằng có một thực thể riêng biệt, một "Ta" không thay đổi và tồn tại mãi mãi, giống như những niềm tin trong các tôn giáo khác.
Một trong những quan điểm là "thần ngã" được thể hiện trong "Số luận sư". Những người theo quan điểm này cho rằng mỗi người đều có một thần ngã tự tại trong tâm, trong sạch. Nhưng do sự phân biệt, chúng ta nhận thấy thế giới với vô số vạn vật, và từ đó sinh ra lòng ưa muốn. Chúng ta mất đi sự trong sạch của thần ngã tự tại. Để giải thoát được thần ngã, chúng ta phải loại bỏ hoàn toàn sự phân biệt. Chỉ khi không thấy, không nghe và không biết nữa, thần ngã mới hiển lộ và chúng ta mới nhận ra rằng chính chúng ta đã tạo ra thế giới này. Tuy nhiên, điều quan trọng cần nhớ là thần ngã cũng chỉ là một vọng thức mà thôi.
Linh hồn - Quan điểm thần giáo
Quan điểm về linh hồn khá phổ biến trong đa số các tôn giáo. Những người theo quan điểm này tin rằng chỉ có thể thân xác chết, trong khi linh hồn vẫn tồn tại và nhận biết bản thân và người khác như trước, giống như khi còn sống.
Tuy nhiên, sự thật không phải như vậy. Tâm của chúng ta không bao giờ giữ nguyên. Nó luôn thay đổi, nhỏ khác, lớn khác, dựa vào kiến thức, dựa vào việc học, dựa vào cảnh vui buồn, tình yêu và sự ghét, tập trung vào một điều gì đó hoặc để thoải mái với các vấn đề trong cuộc sống... không có gì là không thay đổi. Đó là tâm pháp vô thường, thay đổi theo nhiều cách khác nhau, phụ thuộc vào điều kiện tu tập của mỗi người. Nếu tâm là thường, không có sự sinh tử. Nếu tâm là thường, thì việc tu hành không có sự tiến bộ. Người ngu ngốc sẽ vẫn ngu ngốc, người vụng về vẫn vụng về, người xấu xí vẫn xấu xí. Nếu tâm là thường, không có quả nhân, cả việc tu hành và việc lành đều chẳng có gì khác biệt.
Tâm vô thường - Lối thoát khỏi vòng luân hồi
Vì muốn trị liệu sự vọng chấp này, Phật đã dạy chúng ta "Tâm vô thường". Bằng cách này, chúng ta nhận ra rằng tâm không phải là một thực thể không thay đổi vô dụng, không phải là "Ta" tồn tại mãi mãi và từ đó sinh ra vô số khó khăn và phiền muộn trong tâm. Sự tham lam, sân súc, lòng ác là những điều sinh ra từ sự vọng chấp.
Vậy, làm thế nào để thực hành "Quán niệm tâm" một cách hiệu quả?
Thực tế là bởi vì chúng ta cho rằng tâm luôn thường, nên chúng ta nghĩ rằng điều gì đó trong bản chất của mình không thể thay đổi, ví dụ như nói: "Tôi luôn nóng tính, luôn tham lam", "Tôi quá mê đọc sách và hát ca", "Tôi thích chơi bài và uống rượu trà".
Điều này được coi là một lối thoát, vì không phải lỗi nằm ở chúng ta, mà do bản chất của chúng ta đã như vậy và không thể thay đổi được. Do đó, chúng ta không thể nâng cao tâm trí và tu hành theo con đường chơn chánh.
Vậy, nhưng để có thể tránh xa sự vọng chấp, Phật tử chúng ta cần quan sát tâm vô thường và thay đổi tâm từ trạng thái hiện tại đến trạng thái giác ngộ. Chúng ta cần loại bỏ sự vọng chấp để có thể thoát khỏi vòng luân hồi sinh tử.
Phật tử chúng ta cần phải quán sát cái “tâm vô thường” đổi cái tâm mê lầm ra cái tâm giác ngộ, phải trừ ngã chấp để ra khỏi vòng sinh tử luân hồi.
Hy vọng thông qua bài viết này, bạn đã hiểu thêm về khái niệm "quán tâm vô thường" và tầm quan trọng của việc thực hành nó trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Hãy cùng áp dụng và áp tiến trên con đường tu tập với ý chí và kiên nhẫn.
