Đạo làm người theo lời Phật dạy

Khối lượng kiến thức và tri thức mà Phật đã truyền đạt trong Kinh Thiện Sanh là một hướng dẫn cụ thể về cách thức xây dựng các mối quan hệ trong xã hội, đồng thời là một hướng dẫn đạo đức cho mỗi cá nhân.

Đối với cha mẹ:

Theo Phật, việc làm con đòi hỏi con phải kính trọng và chăm sóc cha mẹ theo năm điều:

1. Cung phụng không để cha mẹ thiếu thốn.
2. Làm những việc chỉ khi được cha mẹ biết.
3. Không trái điều cha mẹ làm.
4. Không trái điều cha mẹ dạy.
5. Không cản trở công việc mà cha mẹ làm.

Trong khi đó, chính cha mẹ cũng cần lấy năm điều này để chăm sóc con cái:

1. Ngăn con không làm điều xấu.
2. Chỉ bảo những điều đúng đắn.
3. Thương yêu tận tâm.
4. Lựa chọn vợ/chồng tốt.
5. Cung cấp đủ cho nhu cầu của con.

Các quy tắc này đảm bảo sự hạnh phúc và sự ổn định trong gia đình và xã hội.

Đối với thầy trò:

Người học phải kính trọng và tuân thủ năm điều này trong việc tôn trọng và cung phụng thầy:

1. Hầu hạ chăm sóc thầy.
2. Kính lễ và cúng dường.
3. Tôn trọng và quý mến.
4. Không trái nhưng gì thầy dạy.
5. Không quên những gì đã được thầy dạy.

Thầy cũng phải lấy năm điều này để dạy dỗ và chăm sóc học trò:

1. Đào tạo dựa trên khả năng của học trò.
2. Dạy những điều mới mẻ.
3. Giải đáp những câu hỏi một cách rõ ràng.
4. Chỉ định những người bạn tốt cho học trò.
5. Truyền đạt kiến thức mà thầy biết mà không tiếc.

Quan hệ này đảm bảo sự phát triển hòa thuận trong giáo dục và xã hội.

Đối với vợ chồng:

Chồng phải tuân thủ năm điều này để đối đãi với vợ:

1. Lấy lễ đối đãi nhau.
2. Không khiến vợ sợ.
3. Cung cấp tài liệu theo nhu cầu và thực phẩm theo thời gian.
4. Cung cấp trang sức theo thời gian.
5. Hỗ trợ công việc gia đình.

Vợ cũng phải tuân thủ năm điều này để đối đãi với chồng:

1. Chịu trách nhiệm trước.
2. Ngồi sau.
3. Nói lời hoà nhã.
4. Tôn trọng và nhường quyền.
5. Đón những ý kiến của chồng trước.

Quan hệ bạn bè và hàng xóm:

Mỗi người cần tuân thủ năm điều này để đối đãi với bạn bè và bà con:

1. Cung cấp cho nhau.
2. Nói lời tốt.
3. Giúp đỡ.
4. Hợp tác lợi ích.
5. Không nói dối.

Bà con cũng phải tuân thủ năm điều này:

1. Che chở lẫn nhau khỏi buông lung.
2. Che chở lẫn nhau khỏi thiếu tài nguyên vì buông lung.
3. Che chở lẫn nhau khỏi sợ hãi.
4. Khuyên bảo nhau khi không có người khác.
5. Thường ngợi khen nhau.

Quan hệ chủ tớ:

Chủ đối với tớ phải tuân thủ năm điều này:

1. Giao phó công việc phù hợp với khả năng của tớ.
2. Cung cấp thức ăn và nước uống theo thời gian.
3. Thưởng công việc tùy thuộc vào thời gian.
4. Cung cấp thuốc bệnh.
5. Thời gian nghỉ ngơi cho tớ.

Tớ phải tuân thủ năm điều này để phục vụ chủ:

1. Dậy sớm.
2. Làm việc chăm chỉ.
3. Không lấy cắp.
4. Làm việc có trách nhiệm.
5. Bảo vệ danh dự của chủ.

Quan hệ này đảm bảo sự ổn định và tin cậy giữa chủ và tớ.

Quan hệ giữa đàn việt với Sa-môn:

Người đàn việt phải tuân thủ năm điều này khi tiếp xúc với Sa-môn:

1. Hành xử thân từ.
2. Hành xử khẩu từ.
3. Hành xử ý từ.
4. Cúng thí theo thời gian.
5. Không cho khóa cửa.

Ngược lại, Sa-môn và Bà-la-môn khuyên dạy năm điều này:

1. Ngăn cản việc làm xấu.
2. Dạy những điều tốt.
3. Dạy với tấm lòng thiện tâm.
4. Cho nghe những điều chưa được nghe.
5. Giải thích một cách rõ ràng những điều đã được nghe.
6. Hướng dẫn con đường sanh thiên.

Nếu mọi người tuân thủ đúng những quy định này, mọi mối quan hệ sẽ được duy trì trong sự hòa hợp và ổn định. Kinh Thiện Sanh không chỉ dạy cho chúng ta cách giữ gìn mối quan hệ mà nó còn là một hướng dẫn cho việc xây dựng một xã hội hạnh phúc.