Chào mừng bạn đến với bài viết này! Hôm nay, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu về khái niệm "Sáu căn thanh tịnh" trong Phật pháp. Không chỉ đơn thuần là một khái niệm đạo lý, "Sáu căn thanh tịnh" còn mang trong mình những ý nghĩa sâu sắc về cuộc sống và con người.
Ẩn trong tầm nhìn của chiếc gương
Nhìn vào tiêu đề này, chúng ta có thể không hiểu rõ về ý nghĩa của "Sáu căn thanh tịnh". Tuy nhiên, khi đi sâu vào bài viết, ta sẽ thấy rằng "Sáu căn thanh tịnh" thực sự là một khái niệm rất có cơ sở. Nó đề cập đến sự tương tác giữa sáu căn, sáu trần và sáu thức trong con người. Đây là những mảng kiến thức liên quan đến sinh lý học, vật lý học và tâm lý học, tạo nên con người và định hình cá nhân của mỗi chúng ta.
Thức là con người phân biệt bóng dáng phản chiếu trong gương.
Sáu căn, sáu trần và sáu thức
"Sáu căn, sáu trần và sáu thức" có vẻ đơn giản nhưng lại rất sâu sắc. Đó chính là mắt, tai, mũi, lưỡi, thân và ý. Đây là những quan năng thần kinh trong con người, liên quan đến sinh lý học. Chúng gắn kết tâm lý và vật lý, tạo nên sự giao tiếp giữa hai mảng này. Sáu trần và sáu thức cần dựa vào sự phân biệt và phản ánh của sáu căn để có tác dụng. Chúng tương đồng như một chiếc vạc ba chân, tồn tại nhờ nhau. Khuyết một thì hai bộ phận kia cũng không thể tồn tại được.
Sáu căn, sáu trần và sáu thức là gì? Đó là mắt, tai, mũi, lưỡi, thân và ý. Do tác dụng môi giới giữa 2 bộ phận tâm lý và vật lý mà nói thì gọi chúng là sáu căn.
Sáu căn thanh tịnh
Bạn có thắc mắc vì sao lại nói "sáu căn thanh tịnh"? Đây là vì sáu căn là công cụ của sáu thức. Hành vi thiện ác của chúng ta phụ thuộc vào ảnh hưởng của sáu căn. Việc chúng ta vẫn còn tiếp tục vướng mắc trong vòng luân hồi sinh tử là do sáu căn chưa được thanh tịnh. Mọi tội ác từ thời vô thủy đến nay đều xuất phát từ sáu căn. Tham sắc của mắt, tham âm thanh của tai, tham hương của mũi, tham vị của lưỡi, tham tiếp xúc của thân và tham cảnh vui của ý là những ví dụ điển hình. Sự tham và sân sinh ra từ phiền não và vô minh. Ba loại tâm lý tham, sân và si kết hợp với nhau, khiến cho ác trội hơn thiện, làm cho chúng ta càng xa rời khỏi đích đến giải thoát khỏi sinh tử luân hồi.
Công phu tu trì đạo giải thoát khỏi sinh tử không ở ngoài ba môn học: "giới, định, tuệ". Nhưng, gốc chủ yếu của trí tuệ là giới và định.
Giữ giới để phòng vệ sáu căn
Với những người bình thường, việc duy trì giới luật là cách duy nhất để bảo vệ sáu căn. Mặc dù không thể tránh khỏi ảnh hưởng của ảo tưởng, với giới luật, chúng ta có thể dần dần làm sáu căn trở nên thanh tịnh. Chỉ khi sáu căn được thanh tịnh, người tu hành mới tiến gần tới con đường siêu phàm nhập thánh.
Đối với những Tăng Ni bình thường, thì chỉ có thể dựa vào giới luật để phòng vệ sáu căn, chứ không thể nói sáu căn đã được thanh tịnh.
Đánh tan ảo tưởng, tránh xa luân hồi
Người ta thường nói rằng một Tăng hay Ni chỉ cần tuân theo giới luật thứ 5, không tham lam, không xen vào chuyện thị phi của người khác, thì sáu căn đã được thanh tịnh. Nhưng thực tế, nếu vẫn còn tham và theo đuổi sự lạc hưởng vật chất, thì sáu căn không thể được thanh tịnh. Vấn đề thanh tịnh hay không thanh tịnh là một vấn đề nhỏ, khó nhìn thấy (trừ quan hệ nam nữ và tiền tài) nên ít được chú ý.
Theo các giáo phái Thiên Thai và Duy Thức, cấp độ sáu căn thanh tịnh có thể đạt tới thập tín vị, trong 52 cấp vị của Bồ Tát. Nó tương đương với đoạn trừ phiền não chướng và sở tri chướng của Duy Thức, và với bước tiến từ địa vị phàm phu phổ thông lên địa vị phàm phu hiền trí.
5 căn kia : Mắt, không những thấy, mà còn có thể nghe, ngửi, nếm, tiếp xúc.
Khám phá sức mạnh của sáu căn thanh tịnh
Nếu đạt được sáu căn thanh tịnh, sáu căn có thể thay thế nhau và hoạt động không giới hạn. Đây là điều kỳ diệu, bất ngờ đối với người đọc. Trên thực tế, sáu căn của chúng ta không có tác dụng như vậy chính là do chúng ta tự giới hạn. Chúng ta sử dụng sáu căn để nắm bắt sáu trần, nhưng lại trở thành con tin của sáu trần, bị chúng chi phối. Bất kỳ ảnh hưởng nào từ sáu trần, mắt sẽ phản ứng ngay lập tức. Âm thanh đối với tai, mùi đối với mũi, vị đối với lưỡi và như vậy.
Nếu sáu căn không bị sáu trần chi phối, không bị mắc kẹt trong ảo tưởng, sáu căn sẽ được giải thoát và tự do. Khi sáu căn tự do, chúng có thể thay nhau làm việc mà không gặp khó khăn, không bị giới hạn. Đó chính là sáu căn thanh tịnh. Mặc dù sáu căn tiếp tục tiếp xúc với sáu trần, nhưng chúng không bị chi phối, không bị mắc kẹt và không tạo ra nghiệp lớn nữa. Vì vậy, gọi chúng là sáu căn thanh tịnh.
Sáu thức phát động sáu căn tiếp xúc với 6 trần, 6 trần phản ánh trong 6 căn và được 6 thức phân biệt, ghi nhớ lưu lại.
Kết luận
"Sáu căn thanh tịnh" không có nghĩa là sáu căn biến mất, mà có nghĩa là các quan năng sinh lý của chúng ta không còn bị cuốn theo ảo tưởng của sáu trần, không còn bị ngoại trần làm ô uế nữa. Đây không phải là một kết quả tự nhiên mà là một sự nỗ lực đáng kể.
Để dễ ghi nhớ, chúng ta có thể gọi sáu thức là nhãn thức, nhĩ thức, tỷ thức, thiệt thức, thân thức và ý thức. Sáu căn bao gồm mắt, tai, mũi, lưỡi, thân và ý căn. Sáu trần là sắc, thanh, hương, vị, xúc và pháp trần. Sáu thức phát động sáu căn tiếp xúc với sáu trần, và được sáu thức phân biệt, ghi nhớ lưu lại. Đây chính là quá trình luân hồi sinh tử diễn ra. Mục đích của việc tu tập "Sáu căn thanh tịnh" là để đạt được sự thoát ly và siêu việt trên dòng chảy của luân hồi sinh tử.
