Hộ pháp: Bảo hộ và trì Chánh pháp
Hộ pháp được hiểu là việc bảo hộ và trì Chánh pháp. Truyền thống Phật giáo kể rằng Đức Phật đã phái bốn vị Đại Thanh văn và mười sáu vị La-hán đến đảm nhiệm vai trò hộ trì Phật pháp. Bên cạnh bốn vị này, còn có các vị như Phạm Thiên, Đế Thích, Tứ Thiên Vương, thập nhị thần tướng, hai mươi tám bộ chúng, mười ba phiên thần, ba mươi sáu thần vương, mười tám thiện thần chốn già-lam và Long vương... Những vị này được gọi chung là thần Hộ pháp. Nhiệm vụ của họ là bảo hộ chúng sanh, độ đời, tiêu trừ mọi tai họa, hàng phục ma chướng và hướng mọi người theo con đường của Phật.
Trong các ngôi chùa Việt, không có đủ các loại tượng này nhưng thông thường chỉ tồn tại bốn loại hệ tượng, bao gồm Vi Đà Bồ-tát và Tiêu Diện Đại sĩ; Khuyến thiện - Trừng ác; Tứ Thiên Vương và Bát bộ Kim cương.
Bốn hệ tượng Hộ Pháp trong các ngôi chùa Việt
Hệ thứ 1 - Vi Đà và Tiêu Diện Đại sĩ
Vi Đà, còn được gọi là Vi Đà thiên, vốn là vị thần của Bà-la-môn giáo. Vi Đà nguyên là vị thần chiến đấu, có sáu đầu và mười hai tay, tay cầm cung tên, cưỡi trên lưng khổng tước. Phật giáo Đại thừa đã hấp thu vị thần này và biến thành vị thần ủng hộ chốn già-lam. Theo truyền thống, khi Phật nhập Niết-bàn, có một con quỷ đến cướp mất một cái răng của Phật. Vi Đà đã đuổi theo và lấy lại cái răng đó. Trong các chùa Việt, vị thần này thường được tạc với thân mang áo giáp, chắp tay và cầm bảo kiếm. Còn Tiêu Diện Đại sĩ, hay còn gọi là Tiêu Diện Đại Quỷ vương, là vua của loài ngạ quỷ.
Với khuôn mặt đỏ lửa bốc cháy, Tiêu Diện Đại sĩ là vị thần nổi tiếng của Phật giáo. Có người tin rằng vị thần này vốn là hóa thân của Quán Thế Âm Bồ-tát. Hóa thân này mang ý nghĩa sử dụng hình tượng của cái ác để chế ngự cái ác. Khi gặp các thế lực xấu, Tiêu Diện Đại sĩ sẽ làm cho chúng hoảng sợ và chạy vào nơi có ánh sáng. Điều này biểu thị rằng ở những nơi có ánh sáng, chúng sẽ được Phật cứu độ và cảm hóa. Trong dân gian, vào dịp Tết Trung nguyên, người ta thường đến chùa để cầu mong cho vong nhân của gia đình được trở về thọ thực cùng gia quyến.
Hệ thứ 2 - Khuyến thiện và Trừng ác
Trong các ngôi chùa Việt, hai vị thần Khuyến thiện và Trừng ác thường được tạc to lớn hơn và được bài trí ở tiền đường, gọi là tượng Khuyến thiện và Trừng ác. Các tượng này có thân hình vô cùng to lớn, trang phục như võ tướng, đầu đội mũ trụ, mặc áo giáp, thân thể vạm vỡ và ngồi trên sư tử, có sẵn khí giới để bảo vệ đạo pháp. Tượng Khuyến thiện thường tô mặt trắng, nét mặt thanh thản và đặt bên tay trái bàn thờ Phật tay cầm viên ngọc thiện tâm. Tượng Trừng ác thường được tô mặt đỏ và đặt bên tay phải bàn thờ Phật. Tượng này có nét mặt thần giận dữ, lăm lăm vũ khí để trừng trị kẻ ác tâm và răn đe mọi người lánh xa con đường dẫn đến cái ác xấu.
Hệ thứ 3 - Tứ Đại Thiên Vương
Tứ Đại Thiên Vương, còn được gọi là Hộ thế Tứ Thiên Vương, là bốn vị Thiên tướng thủ hộ Phật pháp, thuộc chư Thiên bộ trong Nhị thập thiên hoặc Thập nhị thiên của Phật giáo. Tương truyền, Tứ Đại Thiên Vương cư trụ trên núi Tu-di, trấn giữ bốn phương Đông Nam Tây Bắc và cai quản hộ trì tứ châu gồm Đông Thắng Thần Châu, Nam Thiệm Bộ Châu, Tây Ngưu Hóa Châu và Bắc Cu Lô Châu.
Trong các ngôi chùa Việt, Tứ Thiên Vương thường được thờ trong Thiên vương điện, được đặt sau sơn môn hoặc bốn góc của cửa tháp. Hình tượng của Tứ Đại Thiên Vương như sau: Đông phương Trì Quốc thiên hộ trì đất nước và bảo hộ chúng sanh. Cư trụ phía Đông núi Tu-di, mặc giáp trụ, nét mặt phẫn nộ và tay cầm đàn tỳ bà. Trì Quốc Thiên Vương biểu thị lòng từ bi và dùng âm nhạc để cảm hóa chúng sanh quy y Phật pháp. Chủ quản Đông phương là Phất-đề-bà châu. Nam phương Tăng Trưởng thiên đại diện cho khả năng hộ trì chúng sanh tăng trưởng thiện căn. Cư trụ ở phía Nam núi Tu-di, nét mặt giận dữ, mặc giáp trụ, tay cầm bảo kiếm bảo hộ Phật pháp không cho tà ác xâm phạm. Chủ quản Nam phương là Diêm-phù-đề châu. Tây phương Quảng Mục thiên có khả năng sử dụng Thiên nhãn thanh tịnh để quan sát thế giới và hộ trì chúng sanh. Cư trụ phía Tây núi Tu-di, hiện tướng giận dữ, mặc giáp trụ, tay quấn con rắn. Chủ quản Tây phương là Anh-da-ni châu. Và Bắc phương Đa Văn thiên từng bảo hộ đạo tràng của Như Lai, do đó được nghe Như Lai thuyết pháp nhiều. Cư trụ ở phía Bắc núi Tu-di, hiện tướng phẫn nộ, tay cầm bảo tháp, biểu thị phước đức đa văn, chế phục chúng ma và bảo hộ tài bảo của chúng sanh. Chủ quản Bắc phương là Úc-đơn-việt châu...
Hệ thứ 4 - Bát bộ Kim cương
Bát bộ Kim cương là tám vị thần bảo hộ Phật pháp. Kim cương biểu hiện tâm trong sáng, không hủy hoại và kiên định trong tu hành và hộ trì Phật pháp, do đó được gọi là Kim cương Hộ pháp. Những vị thần này mặc áo nhẫn nhục, hay còn được gọi là áo tùy hình chống lại ba mũi tên độc tham, sân, si. Theo kinh Phóng quang Bát-nhã, bất cứ ai tu hạnh Bồ-tát trên đường thành Phật đều được thần Kim cương bảo vệ. Tượng Bát bộ Kim cương trong chùa Việt thường có tay cầm các binh khí khác như gươm, chùy, và việt phủ. Tám vị thần này bao gồm Thanh Trừ Tai, Tích Độc Thần, Hoàng Tùy Cầu, Bạch Tịnh Thủy, Xích Thanh Hỏa, Định Trừ Tai, Tử Hiền Thần và Đại Thần Lực...
Nhìn chung, các hệ tượng Hộ pháp trong các ngôi chùa Việt thường chia thành hai loại là thiện thần và ác thần. Thiện thần khuyến khích chúng sinh làm điều thiện, trong khi ác thần trừng trị cái ác và cảm hóa từ cái ác đến cái thiện. Chúng có một điểm chung là hộ trì Phật pháp và không cho cái xấu và cái ác xâm nhập. Chúng giúp con người thanh tĩnh, từ bi và hướng tâm theo Phật. Các tượng thường được chế tác rất lớn với các tư thế nghiêm nghị, cương quyết, thể hiện sức mạnh siêu nhiên. Đầu đội mũ kim khôi, mình mặc giáp trụ để ngăn chặn tam độc và giữ được cái tâm trong sáng và cương quyết như kim cương. Các tượng thường được đặt trên lưng con lân, biểu tượng cho sức mạnh trí tuệ. Vì chỉ có trí tuệ sáng suốt và cái tâm thanh tịnh mới loại trừ được ác nghiệp. Đó cũng là chân lý để đi tìm con đường giải thoát và mưu cầu hạnh phúc vĩnh viễn.
Địa chỉ mua tượng Phật trên Google được tìm kiếm đắt giá